.
Znamy prawdopodobne brzmienie przepisów postępowania cywilnego, które będą regulować tryb odrębny w sprawach gospodarczych. Reforma KPC przywraca obecne w procedurze cywilnej do 2012 r. postępowanie gospodarcze. Nowelizacja KPC nie zakłada jednak przekopiowania wprost przepisów regulujących ten tryb w przeszłości. Twórcy projektu zrezygnowali z części uprzednio obowiązujących przepisów, przy czym zaproponowali kilka zupełnie nowych rozwiązań.
Na wstępie należy wskazać, iż twórcy projektu zakładają profesjonalizm uczestników obrotu gospodarczego. W konsekwencji wymagają od stron działania wg sztywnych ram proceduralnych. Powyższe zwiększa szybkość postępowania, jednak równocześnie uzależnia wynik sprawy od dokładnej znajomości przepisów regulujących postępowanie gospodarcze oraz skrupulatności stron (lub ich pełnomocników). Tym samym że nawet podmiot mający rację po swojej stronie, jeśli nie będzie dobrze znał nowych reguł procesowych, przegra spór przed sądem.
Stare postępowanie gospodarcze a reforma KPC
Instytucje, z których zrezygnowano
Od uchylenia starego postępowania gospodarczego minęło ponad 7 lat. Z tego względu zrezygnowano z przywrócenia części przepisów zbędnych lub sprzecznych z obowiązującymi obecnie normami.
Twórcy projektu poddali analizie przepisy uprzednio regulujące odrębne postępowania gospodarcze. W wyniku badania stwierdzili, iż niektóre przepisy nie powinny ponownie obowiązywać ze względów ściśle merytorycznych.
Przykładowo stwierdzono, iż zawieszenie postępowania na zgodny wniosek stron, jest instytucją, która niejednokrotnie pozwala na przeprowadzenie pozasądowych negocjacji. Te z kolei mogą doprowadzić do szybkiego rozwiązania sporu. Wobec tego projekt ustawy nie przewiduje wyłączenia możliwości złożenia wniosku o zawieszenie postępowania w trybie gospodarczym.
Zdaniem twórców projektu, ocena czy należy udzielić stronie pouczenia, powinna leżeć w ocenie sądu. Z tej przyczyny nie zaproponowano przywrócenia przepisów, które wyłączałyby możliwość udzielania pouczeń niezależnie od okoliczności.
Podobnie projektodawcy argumentują rezygnację z przywrócenia niedopuszczalności przeprowadzenia z urzędu dowodu z przesłuchania stron.
Rozwiązania wprowadzone do postępowania gospodarczego po raz pierwszy
Umowa dowodowa
Absolutną nowość stanowi instytucja umowy dowodowej. Strony zawierają ją pod rygorem nieważności na piśmie lub składają oświadczenie przed sądem. Umowa nie może być warunkowa lub przewidywać terminu, a jej przedmiotem jest wyłączenie z postępowania dowodów określonego rodzaju w sprawie z oznaczonego stosunku prawnego. Na przykład dowodu z zeznań świadków w sporach wynikających z określonej umowy o roboty budowlane. Warto pamiętać o tym, że zarzut nieważności (bezskuteczności) umowy dowodowej można podnieść najpóźniej do końca rozprawy, na której strona przeciwna powołała się na jej treść. Analogicznie, jeśli powołano się na umowę w piśmie procesowym, przeciwnik formułuje zarzut nieważności (bezskuteczności) najpóźniej w kolejnym piśmie procesowym lub na kolejnym posiedzeniu, pod rygorem jego utraty.
Adres e-mail jako obligatoryjny element pozwu i odpowiedzi
Nowym elementem pozwu ma być adres e-mail strony lub oświadczenie o nieposiadaniu takiego adresu. Brak jednego z tych elementów będzie traktowany jako brak formalny. Adresy poczty elektronicznej będą wykorzystywane do przekazywania pouczeń przez sąd.
Co odróżnia odrębny tryb w sprawach gospodarczych od postępowania zwyczajnego?
Wyłączenie stosowania niektórych instytucji procesowych
By skrócić czas postępowań gospodarczych, twórcy projektu zdecydowali się wykluczyć stosowanie w sprawach gospodarczych kilku regulacji postępowania zwyczajnego. Pierwsze wyłączenie dotyczy przekształceń przedmiotowych – wystąpienia z nowym roszczeniem zamiast lub obok pierwotnego. Drugie wyłączenie dotyczy zmian podmiotowych tj. zamiany osób będących powodem (pozwanym) lub dołączenia do powoda (pozwanego). Ostatnim jest wykluczenie możliwości złożenia powództwa wzajemnego.
Krótkie terminy
Odrębny tryb w sprawach gospodarczych będzie wymagał od sędziów i stron szybkiego działania. Niedochowanie należytej staranności albo uchybienie terminowi już na początku procesu może spowodować nieodwracalne negatywne konsekwencje dla strony. Wynika to głównie z przepisów dotyczących prekluzji twierdzeń i dowodów.
W odniesieniu do czynności sądu, wprowadzony ma zostać miesięczny termin na przeniesienie sprawy do postępowania zwyczajnego. Termin liczony będzie od dnia wdania się przez pozwanego w spór. Po jego upływie sąd nie będzie miał możliwości przekazania sprawy do innego wydziału (więcej na ten tamat w naszym poprzednim artykule).
Ponadto, znowelizowany KPC będzie przewidywał 6-miesięczny termin na rozpatrzenie sprawy. Początek biegu terminu rozpoczyna dzień, w którym odpowiedź pozwany złoży skutecznie odpowiedź na pozew (tj. po uzupełnieniu ewentualnych braków pisma). Niestety, jak dowiadujemy się z uzasadnieniu do projektu ustawy, jest to termin jedynie instrukcyjny.
Zaniechanie próby polubownego rozwiązania sporu może okazać się kosztowne
Przed wytoczeniem każdego powództwa w sprawie gospodarczej należy pamiętać o podjęciu próby dobrowolnego rozwiązania sporu. Pozwany natomiast powinien nie powinien uchylać się od ww. próby lub uczestniczyć w niej w złej wierze. W przeciwnym wypadku sąd może obciążyć stronę nie wywiązującą się ze swoich ob kosztami procesu. Znaczenia nie będzie miał w takim wypadku wynik sprawy.
Wyrok wydany w postępowaniu gospodarczym będzie tytułem zabezpieczenia
Podobnie jak w postępowaniu gospodarczym obowiązującym do 2012 r., wyrok wydany w przywróconym trybie stanowić będzie tytuł zabezpieczenia. Do uzyskania zabezpieczenia nie będzie konieczne uzyskanie klauzuli wykonalności. Bezpośrednio po otrzymaniu wyroku z sądu strona będzie mogła udać się do komornika lub złożyć wniosek do sądu wieczystoksięgowego. Zabezpieczyć roszczenie można m.in. poprzez zajęcie ruchomości lub rachunku bankowego albo obciążając nieruchomość hipoteką.
Postępowanie dowodowe
Prekluzja twierdzeń i dowodów
Największe znaczenie z punktu widzenia przedsiębiorców mają zmiany w postępowaniu dowodowym. Strony powinny w pierwszych pismach procesowych zgłosić wszelkie twierdzenia i dowody. W innym wypadku ryzykują ich pominięcie. Jeśli strona nie będzie reprezentowana przez pełnomocnika, sąd wyznaczy jej odpowiedni termin na ich wskazanie. Aby powołać twierdzenie lub dowód w późniejszym czasie, strona będzie musiała uprawdopodobnić, iż nie było to możliwe wcześniej lub potrzeba powołania powstała później. Termin na powołanie ww. twierdzeń lub dowodów to 2 tygodnie od ustania przyczyny uniemożliwiającej ich powołanie lub powstania potrzeby powołania.
Ograniczenie dowodu z zeznań świadków
Ogólną zasadą, którą przewiduje tryb odrębny w sprawach gospodarczych, jest ograniczenie dowodu z zeznań świadków. Jest on zarezerwowany do sytuacji gdy faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy nie można wyjaśnić wyczerpując inne dostępne środki dowodowe.
Nie będzie jednak można powołać dowodu z zeznań świadków na okoliczność złożenia oświadczenia woli lub wiedzy, z którego wynika powstanie, utrata lub zmiana uprawnienia. Takie fakty strona udowodni wyłącznie dokumentem. Wyjątkiem od tej szczególnej reguły jest okoliczność, w której strona nie może przedstawić dokumentu z przyczyn niezależnych. Strona powinna ją wykazać.
Wejście zmian w życie
Ustawa prawdopodobnie wejdzie w życie po 3 miesiącach od dnia podpisania przez Prezydenta. Przepis przejściowy stanowi, iż do postępowań wszczętych przed wejściem w życie ustawy, przepisy o postępowaniu gospodarczym nie będą miały zastosowania. Należy jednak mieć na uwadze, iż nowelizacja KPC zmienia również postępowanie zwyczajne. Co więcej, sądy – co do zasady – do wszczętych już postępowań będą stosowały przepisy znowelizowane.
Zapraszamy również do do zapoznania się z tekstem na temat zmian w zakresie doręczeń pism procesowych wprowadzanych tą samą nowelą.
O każdym nowym tekście informujemy na naszym fanpage’u na facebook’u oraz profilu na Linkedin.
