Ustawa o przeciwdziałaniu COVID-19
W dniu 2 marca 2020 r. Sejm przyjął ustawę o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. 2020 poz. 374) („Ustawa o przeciwdziałaniu COVID-19”). Ze względu na okoliczności niecierpiące zwłoki ustawa ta weszła w życie już 8 marca br.
Praca zdalna od zaraz
W celu przeciwdziałania niepotrzebnemu ryzyku zakażanie możliwe stało się polecenie pracownikowi wykonywania pracy zdalnej. Ten nowy (i tymczasowy – jak wszystkie rozwiązania ustawy) tryb pracy nazwano pracą zdalną.
Należy pamiętać, że praca zdalna nie podlega rygorom tzw. telepracy uregulowanym w rozdziale IIb Kodeksu pracy (art 675– 6717). Według zapowiedzi rządu zasady wykonywania pracy zdalnej zostaną doprecyzowane w kolejnych aktach legislacji. Ze względu na skąpą regulację pracy zdalnej wydaje się, iż niektóre przepisy dotyczące telepracy mogły znaleźć zastosowanie już teraz w drodze analogii. Trzeba uwzględnić jednakże szczególne okoliczności wprowadzenia pracy zdalnej.
W szczególności uzasadnione wydaje się stosowanie art 6711 KP określającego zasady dotyczące zapewnienia sprzętu, wsparcia i pomocy technicznej niezbędnej do wykonywania pracy zdalnej, art 6712 dotyczącego ochrony danych oraz art 6713 KP regulujący kwestię komunikacji. Podobnie nie ulega wątpliwości, iż pracownik wykonujący pracę zdalną nie może podlegać z tego powodu jakiejkolwiek dyskryminacji (art. 6715 KP).
Nie mogą natomiast znaleźć zastosowania przepisy dotyczące uzgodnień ze związkami zawodowymi i przedstawicielami pracowników (art 676 i art 677 KP), wniosku o zaprzestanie pracy w tym trybie (art 678 KP) oraz prawa dostępu do zakładu pracy (art 6716 KP). Wreszcie przepisy o wykonywanie kontroli wykonywania pracy powinny być stosowane odpowiednio (art. 6714). Oprócz tego, odmowa wykonywania przez pracownika pracy zdalnej, w mojej ocenie, będzie ciężkim naruszeniem przez pracownika podstawowych obowiązków. Mówiąc w skrócie takie zachowanie uzasadniałoby zwolnienie dyscyplinarne (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika).
„Praca zdalna nie podlega rygorom tzw. telepracy uregulowanym w rozdziale IIb Kodeksu pracy (art. Art. 675– 6717).”
Opieka nad dziećmi
Faktycznie musimy obecnie liczyć się z tym, że normalny tok edukacji nie zostanie przywrócony aż do końca obecnego roku szkolnego. Zgodnie z art 4 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19, jeżeli zamknięto żłobek, klub dziecięcy, przedszkole lub szkoła osobie ubezpieczonej, przysługuje z powodu opieki nad dzieckiem do lat 8, przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni. W dodatku powyższego okresu nie wlicza się do 60 dni, za które przyznawany jest zasiłek opiekuńczy na zwykłych zasadach.
Elastyczność zamówień publicznych
W przypadku gdy istnieje wysokie ryzyko szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego, zgodnie z art. 6 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 nie stosuje się przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych do zamówień, których przedmiotem są towary lub usługi niezbędne do przeciwdziałania rozwoju epidemii.
Wyłączenie regulacji prawa budowlanego
W związku z przeciwdziałaniem COVID-19, do projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, jak również zmiany sposobu użytkowania, nie stosuje się m.in. przepisów ustawy prawo budowlane, ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennych oraz o ochronie zabytków (art. 12 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19).
Ograniczenia w branży hotelarskiej prawa budowlanego
Wprowadzona ustawą nowelizacja przepisów regulujących usługi hotelarskie w praktyce wyłącza możliwość świadczenia takich usług w tzw. „innych obiektach” (domy, mieszkania, pokoje, miejsca noclegowe, kempingi) o ile nie zgłoszono ich do ewidencji prowadzonych przez Marszałków Województw oraz wójtów, burmistrzów, prezydentów miast. Krótko mówiąc niezgłoszone obiekty uważa się za niespełniające z mocy ustawy wymagań sanitarnych.
Główny Inspektor Sanitarny przygotował ponadto szczegółowe instrukcje postępowania dla zarządzających obiektami hotelowymi (https://www.gov.pl/web/rozwoj/instrukcja-postepowania-dla-obiektow-hotelarskich).
Wyłączenie odpowiedzialności za szkodę w branży przewozowej
Zarządzający infrastrukturą przewozową (lotniska, dworce) oraz przewoźnicy lotniczy, kolejowi i drogowi nie ponoszą odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną w związku z działaniami władz publicznych mającymi na celu przeciwdziałanie COVID-19 (w tym także za brak możliwości wykonania przewozu).
Szczególne uprawnienia władz
Ustawa o przeciwdziałaniu COVID-19 przyznane również szczególne uprawnienia Prezesowi Rady Ministrów (Premierowi), wojewodom oraz Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu. Rozszerza się ich kompetencje dotyczące m.in. możliwości wydawania przedsiębiorcom wiążących poleceń w drodze decyzji administracyjnej. Taka decyzja nie wymaga uzasadnienia i podlega natychmiastowemu wykonaniu z chwilą jej doręczenia lub ogłoszenia. Polecenia takie mogą być wydawane również ustnie, telefonicznie i za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Co więcej, polecenie może być realizowane bądź w formie cywilnoprawnej umowy podpisywanej przez przedsiębiorcę z wojewodą. Gdy przedsiębiorca odmówi podpisania umowy zastępuję ją przymusowe wykonanie decyzji administracyjnej.
Ponadto ustawa wprowadza cały szereg rozwiązań legislacyjnych w trybie nowelizacji istniejących przepisów, które łącznie mają na celu przede wszystkim zapobieganie szerzeniu się epidemii i ograniczenie jej zakresu i skutków, w tym poprzez zapewnienie, wytworzenia i dostarczenia odpowiedniej ilości potrzebnych produktów leczniczych, wyrobów medycznych oraz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, organizację świadczeń medycznych i zapewnienie porządku i bezpieczeństwa w warunkach epidemii.
Stan zagrożenia epidemicznego
Obok ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 w dniu 13 marca 2020 r. wydane zostało również rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (na podstawie art. 46 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi). Rozporządzenie to wprowadza ograniczenia dotyczące sposobu przemieszczania się, zakazy określonej działalności, ograniczenia funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy oraz generalny zakaz zgromadzeń powyżej 50 osób.
Wprowadzone ograniczenia
Od dnia 14 marca 2020 r. do odwołania wprowadzone zostały ograniczenia w handlu mające na celu zapewnienie niezbędnej ilości potrzebnego w czasie epidemii sprzętu medycznego oraz środków ochrony osobistej. Wywóz lub sprzedać poza Polską respiratorów oraz kardiomonitorów jest zakazany. W przypadku gogli ochronnych, kombinezonów typu TYVEK, masek typu FFP2/FFP3, maseczek chirurgicznych, ochraniaczy na buty, rękawiczek lateksowych i nitrylowych oraz środków do dezynfekcji rąk, powierzchni i pomieszczeń, wywóz lub sprzedaż wymaga powiadomienia wojewody właściwego dla siedziby firmy albo miejsca zamieszkania nie później niż 24 godziny przed planowanym wywozem z podaniem wykazu i ilość produktów, które planuje się wywieźć lub sprzedać poza krajem.
Zakazana jest co do zasady działalność handlowa w obiektach o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2, z wyjątkiem znajdujących się w nich sklepów spożywczych, aptek, drogerii, pralni, banków i placówek finansowych.
Od 14 marca 2020 r. do odwołania obowiązuje całkowity zakaz prowadzenia działalności restauracyjnej (gastronomicznej) świadczone w lokalach i dotyczy restauracji, kawiarni, restauracji typu fast food, barów mlecznych, barów szybkiej obsługi, lodziarni, pizzerii, miejsc z żywnością na wynos. Zakaz nie obejmuje jednakże usług przygotowania i dostawy żywności w miejsce zamówienia. Zakazana jest też organizacja imprez masowych takich jak targi, wystawy, kongresy, konferencje. Nie będą odbywa się też zbiorowe wydarzenia sportowe, rozrywkowe i kulturalne. Pozostaną zamknięte baseny, siłownie, kluby fitness, kina, teatry, opery, kluby muzyczne, etc. Zamknięte będą również biblioteki, muzea oraz inne placówki związane z kulturą. Dotyczy to także pubów, piwiarni, winiarni i innych miejsc spożywania alkoholu oraz kasyn. Podobnie ograniczeniu ulega działalność polegająca na prowadzeniu obiektów noclegowych turystycznych i miejsc krótkotrwałego zakwaterowania oraz leczenie uzdrowiskowe.
Zgromadzenia publiczne
Ostatecznie generalny zakaz dotyczy każdego rodzaju zgromadzenia, w którym uczestniczy więcej niż 50 osób.
Dalsze rozwiązania osłonowe dla gospodarki
Niezależnie od dotychczas wprowadzonych rozwiązań trwają pracę dotyczące pakietu rozwiązań mających na celu łagodzenie skutków gospodarczych epidemii. Na razie (2020-03-19) znane są jedynie ogólne założenia tzw. tarczy antykryzysowej. O przedstawionych rozwiązaniach prawnych będziemy starali się informować Państwa na bieżąco.
W tych okolicznościach Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa zachęcają do kontaktu z urzędami skarbowymi poprzez e-PUAP. Należy również pamiętać o istniejących możliwościach umorzenia, odroczenia terminu zapłaty lub rozłożenie na raty należności podatkowych.
*”Salus populi suprema lex esto” (łacińskie: „Niech dobro (zdrowie, ratunek, powodzenie) ludu (ludzi) będzie najwyższym prawem.” Zasada którą starożytny rzymski polityk, prawnik i filozof Cyceron przedstawił w księdze trzeciej dialogu „O prawach” („De Legibus”).
Piszemy również o innych wyzwaniach, które niesie ze sobą COVID-19:
- Czy restrukturyzacja może stanowić ratunek dla biznesu zagrożonego upadłością w związku z epidemią?
- Co oznacza zasada rebus sic stantibus i jak może pomóc nam w przypadku nadzwyczajnych zmian w otoczeniu rynkowym?
- Jakie obowiązki spoczywają na pracodawcach i pracownikach w obliczu epidemii koronawirusa?
Odwiedź stronę naszej Kancelarii: www.dgp.legal
O każdym nowym tekście informujemy na naszym fanpage’u na facebook’u oraz profilu na Linkedin.
