Z
godnie z projektem nowej Ordynacji Podatkowej, będącym obecnie w trakcie konsultacji, zmianie mają ulec zasady ściągania należności podatkowych niewypłacalnych dłużników podatkowych od osób trzecich, którym obecnie organ podatkowy może wymierzyć niezapłacony podatek bez względu na ich sytuację czy wpływ na powstanie długu podatkowego.
Obecne przepisy – bezwzględna odpowiedzialność
Na gruncie obowiązujących obecnie przepisów, za długi podatkowe danej osoby odpowiadają również osoby trzecie, o ile spełnione są przesłanki, wymienione w przepisach rozdziału 15 Ordynacji podatkowej. Na takiej zasadzie do odpowiedzialności podatkowej organ w drodze decyzji może pociągnąć między innymi:
- byłego małżonka (za długi powstałe w trakcie trwania wspólnoty majątkowej);
- członka rodziny (który stale współpracował z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą i z tej działalności czerpał korzyść);
- nabywcę przedsiębiorstwa (o ile mógł dowiedzieć się o długach przedsiębiorstwa z zachowaniem należytej staranności).
Obecna Ordynacja podatkowa nie przewiduje żadnego kryterium takiej odpowiedzialności, co oznacza w praktyce, że np. były małżonek musi zapłacić zobowiązanie podatkowe dłużnika podatkowego, nawet gdy nie miał nic wspólnego i nie wiedział o powstaniu tych długów i nawet gdy sam znajduje się w niedostatku.
Proponowane zmiana – kryterium rażącej niesłuszności
Według proponowanych zmian, do odpowiedzialności osób trzecich za długi podatkowe podatnika będzie miała zastosowanie nowa zasada, zgodnie z którą osoba trzecia nie będzie ponosić odpowiedzialności podatkowej, jeśli byłoby to rażąco niesłuszne.
Oznacza to organ, że organ podatkowy za każdym razem będzie musiał badać czy pociągnięcie danej osoby trzeciej do odpowiedzialności podatkowej nie będzie rażąco niesłuszne. Jeśli organ stwierdzi, że obciążenie danej osoby cudzą daniną będzie rażąco niesłuszne, np. ze względów humanitarnych lub ze względu na zasady współżycia społecznego, to będzie zmuszony powstrzymać się z wydaniem decyzji.
Jednocześnie taka rażąca niesłuszność będzie musiała być jednoznacznie zauważalna, tak żeby nawet laik mógł ją zauważyć.
Organ podatkowy będzie musiał też badać każdą sprawę całościowo i indywidualnie i za każdym razem decydować czy w danym wypadku zachodzi rażąca niesłuszność, zawierając w swojej decyzji ocenę danej sprawy. Do odstąpienia przez organ od wymiaru podatku nie będzie wystarczyć np. sama ciężka sytuacja życiowa danej osoby – organ będzie musiał również sprawdzić czy dana osoba wiedziała, mogła wiedzieć lub czy miała wpływ na powstanie długu podatkowego.
W związku z tym, że do powstrzymania się przez Organ od wymierzenia osobie trzeciej podatku dłużnika muszą zostać spełnione wszystkie wskazane wyżej warunki, sama nowa instytucja będzie miała charakter raczej wyjątkowy.
Kto nie poniesie już odpowiedzialności
W wyniku projektowanych zmian można liczyć na to, że przynajmniej osoby będące w ciężkiej sytuacji, które nie miały związku z powstaniem długu podatkowego, nie będą już tym długiem obciążane.
Jako przykład w projekcie ustawy została podana sytuacja, w której prezes zarządu spółki nie mógł, nawet przy zachowaniu należytej do danej sytuacji staranności, dowiedzieć się o tym, że nastąpiły okoliczności i przesłanki zgłoszenia wniosku o upadłość.
Inne przykłady mogą stanowić np.:
- nieświadoma osoba, będąca tzw. „słupem”, zatrudnionym jako członek zarządu jedynie po to by została na niego skierowana ewentualna przyszła egzekucja podatkowa;
- mniejszościowy wspólnik np. spółki osobowej, który był przez resztę wspólników przegłosowywany lub nie informowany o głosowaniach;
- podmiot, którego dane zostały bez jego świadomości użyte bądź wymieniony powyżej były małżonek, przed którym ukrywany był dług podatkowy.
