Zapowiadana reforma procedury cywilnej znajduje się na końcowym etapie procedury legislacyjnej. Senat, na ostatnim przed przerwą wakacyjną posiedzeniu, uchwalił ustawę nowelizującą KPC, wprowadzając do niej kilkanaście technicznych poprawek. W lipcu zaplanowano jeszcze dwa posiedzenia Sejmu. Zatem jeśli posłowie przegłosują poprawki przed swoimi urlopami, nowelizacja KPC może wejść w życie jeszcze w tym roku. Wśród zmian przewidziano ograniczenie fikcji doręczeń.
Reforma procedury cywilnej przyniesie wiele daleko idących zmian, w tym zapowiadaną od dawna reformę w zakresie doręczeń pozwów (oraz innych pism, które powodują u adresata potrzebę obrony swoich praw). Projekt ustawy przewiduje odejście od stosowanej od kilkudziesięciu lat fikcji doręczenia osobom fizycznym (których adres nie jest wpisany w rejestrze). Do tej pory, podążając za wykładnią Sądu Najwyższego, uznawano iż podwójne awizowanie, co do zasady, może być skutecznym substytutem faktycznego doręczenia pisma. Więcej o fikcji doręczenia pisaliśmy jakiś czas temu na naszym blogu.
Jakie obowiązki wprowadza nowelizacja KPC
Wszystko wskazuje na to, że wspomniane powyżej zasady doręczeń przestaną wkrótce obowiązywać. Omawiana nowelizacja KPC przewiduje wprowadzenie do ustawy art. 1391 , który w sposób w sposób precyzyjny i wyczerpujący wskazuje jakich czynności powinien dokonać sąd i powód, jeśli pozwany nie odbierze przesyłki z pozwem.
Doręczenie przez komornika
Jeśli pozew nie zostanie doręczony za pośrednictwem operatora pocztowego, sąd zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu odpis pozwu dla strony przeciwnej. Przy okazji tej czynności sąd zobowiązuje powoda do doręczenia pozwanemu pisma za pośrednictwem komornika. Wniosek do komornika podlegać będzie opłacie stałej (niezależnej od wartości przedmiotu sporu). Za zlecenie doręczenia pisma pod wskazany adres zapłacimy 60 zł. Usługa polegająca na poszukiwaniu miejsca zamieszkania pozwanego będzie kosztować 40 zł. Po otrzymaniu wniosku komornik nie będzie mógł odmówić dokonania ww. czynności. W ciągu 14 dni zostaną podjęte działania mające na celu dokonanie doręczenia. Jeśli komornik nie zastanie pod wskazanym adresem pozwanego, będzie mógł rozpytać czy adresat pisma ma miejsce zamieszkania we wskazanym miejscu. Za nieuzasadnioną odmowę wyjaśnień lub złożenie wyjaśnień świadomie fałszywych osoba pytana może zostać obciążona grzywną do 2000 zł.
Elementy fikcji doręczenia po reformie procedury cywilnej
Fikcję doręczeń nowelizacja KPC przewiduje w sytuacji, gdy komornik ustali, iż pozwany mieszka pod wskazanym przez powoda adresem, jednak unika odebrania korespondencji. W takim wypadku komornik pozostawia pozwanemu zawiadomienie o możliwości odbioru pisma w kancelarii komorniczej w ciągu 14 dni. W przypadku nieodebrania pozwu, pismo uważa się doręczone ostatniego dnia ww. terminu. Komornik informuję o tym powoda przekazując powodowi pisma, które miało być doręczone.
Poszukiwanie
Jeśli komornik ustali, iż powód wskazał nieprawidłowy adres zamieszkania pozwanego lub nie jest w stanie tego wykluczyć albo potwierdzić, ma obowiązek poinformować o tym powoda. Powód może w tym przypadku wystąpić do komornika z wnioskiem o poszukiwanie miejsca zamieszkania pozwanego. Komornik podejmując czynności poszukiwawcze może zwrócić się do organów podatkowych i rentowych oraz banków z prośbą o informacje dotyczące pozwanego.
Wsparcie komorników
Co ciekawe, ustawodawca przewidział, iż nowe obowiązki mogą stanowić zbyt duże obciążenie dla komorników i asesorów. W rezultacie umożliwił dokonywanie czynności związanych z doręczeniami również niekaranym pracownikom kancelarii komorniczych z co najmniej 6-miesięcznym stażem pracy. Ponadto reforma procedury cywilnej przewiduje umocowanie pracowników dokonujących doręczenia pisma do wylegitymowania osób biorących udział w czynnościach.
Dalsze czynności przed sądem
Dalsze czynności powoda zależą od rezultatów pracy komornika. Pierwszą możliwością jest złożenie do sądu potwierdzenia doręczenia przez komornika pisma. Kolejną – przesłanie do sądu ponownie pisma wraz ze wskazaniem nowego adresu. Ostatnią opcję stanowi przedstawienie sądowi dowodu na to, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. Bez wątpienia aby skorzystać z dwóch ostatnich możliwości niezbędna może się okazać pomoc profesjonalisty z agencji detektywistycznej.
Elektroniczne postępowania upominawcze po nowelizacji KPC
Nieco inaczej po reformie procedury cywilnej wyglądać będzie kwestia doręczania nakazów zapłaty wydanych przez e-sąd z Lublina. Ograniczenie fikcji doręczeń nie dotknie elektronicznego postępowania upominawczego. Jeśli po podwójnej awizacji pozwany nie odbierze nakazu, a nakaz został wysłany na adres odpowiedni dla pozwanego wg danych z bazy PESEL, nakaz zostanie uznany za skutecznie doręczony. Jeśli adres nie będzie zgodny z bazą PESEL, powód będzie miał miesiąc na usunięcie przeszkody w doręczeniu nakazu.
Możliwe konsekwencje reformy procedury cywilnej
Przewłoka
Ograniczenie fikcji doręczeń może spowodować przewłokę wielu postępowań. Wystarczy aby dłużnik nie odebrał przesyłki, a spowoduje to konieczność przeprowadzenia szeregu czynności. W pierwszej kolejności sąd wezwie powoda do doręczenia pisma pozwanemu. Następnie powód złoży wniosek do komornika. W terminie 14 dni komornik podejmie czynności. Po wykonaniu swojej pracy komornik przekaże jej rezultaty powodowi. W końcu powód przedstawi sądowi informację, wraz z ewentualnymi dokumentami. Zakładając sprawne działanie sądu, komornika oraz poczty – wykonanie tych czynności przedłuży postępowanie o ok. 2 miesiące.
Przedawnienie
Jeśli powód nie wykonana czynności wskazanych powyżej w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania zobowiązania z sądu, postępowanie może zostać zawieszone. By uniknąć umorzenia postępowania powód będzie musiał w ciągu 3 miesięcy złożyć wniosek o podjęcie postępowania. Jeśli tego nie uczyni, sąd może z urzędu umorzyć postępowanie. W rezultacie pozew nie wywoła skutków prawnych. Przede wszystkim nie dojdzie do przerwania biegu terminu przedawnienia. Poszukiwanie sprytnie ukrywającego się dłużnika może potrwać nawet kilka miesięcy. Implikuje to wysokie ryzyko przedawnienia dochodzonych pozwem roszczeń. Jest to szczególnie istotne ze względu na fakt, iż terminy przedawnień zostały w ubiegłym roku skrócone (tekst o tej nowelizacji znajduje się na blogu). Z tego powodu wierzyciele i ich pełnomocnicy będą musieli dołożyć wszelkich starań aby nie dopuścić do umorzenia postępowania, gdy termin biegu przedawnienia zbliża się ku końcowi.
Nowelizacja KPC – ograniczenie fikcji doręczeń
Nowelizacja KPC wyeliminuje możliwość powoływania się na okoliczność braku prawidłowego doręczenia pisma. Nie będzie zatem konieczności „ponownego” doręczenia pism wszczynających postępowanie. W dodatku unikniemy sytuacji, kiedy dłużnik dowiaduje się o postępowaniu sądowym od komornika.
Jak widać ograniczenie fikcji doręczeń wpisuje się w trend zwiększenia ochrony dłużnika. Sygnalizowaliśmy to zjawisko opisując styczniowe zmiany dotyczące postępowania egzekucyjnego. Należy jednak zauważyć, że ochrona dłużnika skorelowana jest niemal zawsze z ograniczeniem praw wierzyciela. W tym przypadku można dostrzec, iż w pewnym stopniu ograniczone zostanie prawo powoda do sądu.
Podsumowując – uzasadnione jest przypuszczenie, że po reformie procedury cywilnej unikanie odbioru korespondencji będzie narzędziem nadużywanym przez dłużników. Reforma procedury cywilnej sprawi, iż usługi detektywistyczne w branży prawniczej wykroczą poza zakres spraw rozwodowych. W pewnych sytuacjach wierzyciele będą potrzebować pomocy profesjonalistów w dowodzeniu faktycznego miejsca zamieszkania swoich dłużników.
Nowelizacja KPC będzie tematem kolejnych naszych artykułów. O każdym nowym tekście informujemy na naszym fanpage’u na facebooku oraz profilu na Linkedin.
