Procedowana nowelizacja KPC coraz bliżej skierowania do kancelarii Prezydenta. Sejmowa komisja zaakceptowała poprawki Senatu do projektu ustawy zmieniającej procedurę cywilną. Wszystko wskazuje na to, iż przywrócone zostanie postępowanie gospodarcze.
Odrębny tryb procedowania w sprawach gospodarczych nie jest niczym nowym dla polskiego porządku prawnego. Przepisy o odrębnym postępowaniu gospodarczym obowiązywały do 3 maja 2012 roku. Po 7 latach od ich uchylenia, polski ustawodawca wraca do koncepcji odrębnego trybu procedowania dla przedsiębiorców. Projekt nowelizacji KPC czerpie w tym zakresie z dawnego postępowania gospodarczego, jednak nie jest jego kalką. Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie kilku instytucji nieznanych dotąd w polskim systemie prawnym.
Nowelizacja KPC a katalog spraw gospodarczych
W wyniku nowelizacji nie dojdzie do reorganizacji sądów, czy też utworzenia nowych wyspecjalizowanych wydziałów gospodarczych. Sądy, które obecnie rozstrzygają spory między przedsiębiorcami, po reformie będą to jednak robić w innym trybie. Nieznacznej zmianie ulegnie natomiast katalog spraw rozpoznawanych przez te sądy (sprawy gospodarcze). Co do zasady sprawami gospodarczymi są te, w których po obu stronach sporu występują przedsiębiorcy (kryterium podmiotowe). Wydziały gospodarcze są również właściwe dla spraw o wskazanym w ustawie przedmiocie sporu niezależnie od tego czy dotyczą przedsiębiorców (kryterium przedmiotowe).
Nowe kategorie spraw gospodarczych
Twórcy projektu zakładają, iż pewne spory toczą między sobą najczęściej przedsiębiorcy. W związku z tym już dzisiaj sprawy te prowadzą sądy (wydziały) gospodarcze, dzięki czemu sędziowie są w nich wyspecjalizowani. Dlatego też zdecydowano się poszerzyć katalog spraw gospodarczych. Dodano do niego spory wynikłe w toku wykonywania umów o roboty budowlane, a także innych umów w procesie budowlanym. Z tego samego powodu dodano do katalogu spraw gospodarczych spory wynikłe na tle wykonywania umów leasingu. Ma to wpłynąć na szybkość i jakość postępowania.
W katalogu spraw gospodarczych znalazły się również sprawy przeciwko osobom odpowiadającym za dług przedsiębiorcy. Odpowiedzialność może mieć charakter zarówno posiłkowy jak i solidarny. Jej źródłem może być umowa albo przepis prawa. Projektodawca wskazuje, iż długi takie wynikają de facto z działalności gospodarczej, dlatego to sąd gospodarczy będzie najbardziej kompetentny do rozpoznania ewentualnego sporu we wskazanym powyżej aspekcie.
Postępowanie gospodarcze – sprawy wyłączone po nowelizacji KPC
Z katalogu spraw gospodarczych wyłączono jednak sprawy dotyczące nadania lub pozbawienia wykonalności tytułu egzekucyjnego obejmującego roszczenie potencjalnie wynikające ze sprawy gospodarczej nierozpoznanej przez sąd. Zdaniem twórców projektu sądy cywilne są wyspecjalizowane w tego typu sprawach, nie ma zatem potrzeby obciążać nimi sądów gospodarczych. Dodatkowym argumentem projektodawcy jest możliwość uniknięcia wątpliwości oraz ewentualnego sporu co do tego, czy dana sprawa należałaby do właściwości sądów gospodarczych. Analogiczna argumentacja dotyczy wyłączenia z postępowania gospodarczego spraw o uznanie wyroku sądu lub rozstrzygnięcia organu obcego państwa.
Ponadto, projektodawca wyraźnie wyeliminował z katalogu spraw gospodarczych dwie kategorie sporów. Pierwszą z nich są sprawy o dział majątku byłych wspólników spółki cywilnej. Drugą – sprawy, w których przedmiotem sporu są wierzytelności nabyte przez przedsiębiorców, które nie powstały w wyniku obrotu gospodarczego. W odniesieniu do pierwszej kategorii, wyłączenie uzasadnia się wyspecjalizowaniem sądów cywilnych w sprawach działowych. W pozostałym zakresie wskazano, że sądy gospodarcze nie powinny rozpoznawać sporów dotyczących wierzytelności, które nie powstały w ramach obrotu gospodarczego.
Wniosek o pominięcie przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych
Nową instytucją, której nie było w starym postępowaniu gospodarczym, jest możliwość złożenia wniosku o rozpoznanie sprawy z pominięciem trybu gospodarczego. Strona niebędąca przedsiębiorcą lub strona będąca osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą może złożyć taki wniosek w terminie tygodnia od dnia doręczenia pisemnego pouczenia. Postępowanie gospodarcze jest zatem regułą, której stosowania uniknąć mogą osoby prowadzące działalność na mniejszą skalę.
Przekazanie sprawy do postępowania zwyczajnego
Projektodawca chce wyeliminować problem przenoszenia spraw pomiędzy wydziałami gospodarczymi i cywilnymi w toku ich prowadzenia. W tym celu wyznaczono dla sądu okres, w którym może dojść do ewentualnego skierowania sprawy do innego wydziału. Jeśli sąd gospodarczy uchybi temu terminowi, nie będzie mógł przekazać sprawy, w następstwie czego zobowiązany będzie rozpoznać sprawę niegospodarczą z pominięciem przepisów o trybie gospodarczym. Z kolei sąd cywilny rozpozna sprawę z pominięciem tych przepisów nawet gdy będzie miała charakter gospodarczy.
Nowelizacja KPC wprowadza tym samym odrębny tryb postępowania. Ze względu na szeroki zakres omawianych zmian, nie sposób w jednym artykule odnieść się do wszystkich jego aspektów. Dlatego o odrębnościach dotyczących postępowania gospodarczego napiszemy również w kolejnej części artykułu. O każdym nowym tekście informujemy na naszym fanpage’u na facebook’u oraz profilu na Linkedin.
Zapraszamy również do do zapoznania się z tekstem na temat zmian w zakresie doręczeń pism procesowych wprowadzanych tę samą nowelą.
