W dniu 13 października 2019 r. ruszył Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) – system gromadzący informacje dotyczące beneficjentów rzeczywistych spółek. Rejestr realizuje przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Co to oznacza w praktyce?

Kim jest beneficjent rzeczywisty?

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych zawiera informacje o beneficjentach rzeczywistych. Zasadniczo beneficjent rzeczywisty to osoba lub osoby fizyczne, które faktycznie sprawują władze nad spółką. Będą to m.in. osoby, które sprawują nad spółką bezpośrednio lub pośrednio kontrolę za pomocą uprawnień, wynikających z czynności prawnych lub faktycznych, umożliwiających wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę. Chodzi również o osoby, w których imieniu nawiązywane są stosunki gospodarcze lub przeprowadzana transakcja okazjonalna.

Domniemanie beneficjentów

W przypadku niepublicznych spółek będących osobami prawnymi wprowadzono domniemanie beneficjenta rzeczywistego. Są to zatem osoby fizyczne, posiadające więcej niż 25% udziałów lub akcji lub głosów w organie stanowiącym takiej spółki. Ten drugi przypadek dotyczy również sytuacji, w których dana osoba posiada odpowiednią ilość głosów jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu. Ponadto za beneficjenta uznaje się osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym przysługują prawa opisane powyżej. Za beneficjentów uznaje się również jednostki dominujące w rozumieniu przepisów ustawy o rachunkowości.

W braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych wyżej oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu za beneficjenta rzeczywistego uważa się osobę fizyczną zajmującą wyższe stanowisko kierownicze w organach spółki.

Co zawiera CRBR?

Do zgłaszania danych do rejestru zobowiązane są spółki jawne, komandytowe, komandytowo-akcyjne, z o.o. oraz akcyjne. Obowiązek wpisu nie dotyczy jednak spółek akcyjnych publicznych. Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych zawiera dane identyfikacyjne tych spółek, tj.: nazwę, formę organizacyjną, siedzibę, nr KRS i NIP. Ponadto w Rejestrze znajdują się informacje dotyczące samych beneficjentów: imię i nazwisko, obywatelstwo, państwo zamieszkania, PESEL (lub w przypadku jego braku datę urodzenia) oraz informacje o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi. Zgłoszeń do CRBR dokonują osoby uprawnione do reprezentacji danej spółki.

Po co ten cały Rejestr?

Celem powstania CRBR jest przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy i terroryzmowi. Jego utworzenie stanowi realizację przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (tzw. IV dyrektywa AML). Podstawę jego funkcjonowania stanowi ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. 2019 poz. 1115, z późn. zm.). Ustawa ta implementuje zatem powyższą dyrektywę AML. Poprzednio pisaliśmy na temat powyższych przepisów w dwóch naszych artykułach: Ocena ryzyka prania brudnych pieniędzy – szerszy krąg zobowiązanych przedsiębiorców oraz Ocena ryzyka prania brudnych pieniędzy – nowe obowiązki, wyższe kary.

Jak zgłosić beneficjenta?

Zgłoszenie beneficjenta odbywa się drogą elektroniczną. Dokonać go można na stronie internetowej rejestru: https://www.podatki.gov.pl/crbr/. Poza zgłoszeniem na stronie rejestru można również m.in. wyszukać beneficjenta lub sprawdzić status zgłoszenia.

Termin zgłoszenia

Spółki rejestrowane w KRS po 13 października 2019 r. mają 7 dni na zgłoszenie beneficjentów rzeczywistych do rejestru. W przypadku spółek zarejestrowanych wcześniej obowiązkowy termin wpisu do CRBR to najpóźniej 13 kwietnia 2020 r. Brak spełnienia obowiązku zgłoszenia informacji do rejestru grozi nałożeniem na spółkę administracyjnej kary pieniężnej nawet do 1 000 000 zł. Natomiast osoba zgłaszająca beneficjenta lub aktualizująca informacje w rejestrze ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą w przypadku wpisania błędnych danych.

O każdym nowym tekście informujemy na naszym fanpage’u na facebook’u oraz profilu na Linkedin.

U

stawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. 2018 poz. 723, dalej „Ustawa”) implementuje do polskiego porządku prawnego tzw. IV Dyrektywę AML (anti-money-laundering) Parlamentu Unii Europejskiej. Od 13 lipca obowiązują nowe przepisy, jednak to nie koniec zmian, bowiem PE już opublikował projekt V Dyrektywy AML. 

 

INSTYTUCJE OBOWIĄZANE

ENUMERATYWNE WYLICZENIE

Podmioty zobowiązane do stosowania przepisów Ustawy wymienia enumeratywnie art. 2 Ustawy. Katalog jest szeroki, a tworzą go głównie instytucje finansowe, wśród nich: banki, fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń, SKOKi, spółki prowadzące rynki regulowane, przedsiębiorcy świadczący usługi wymiany walut i wiele innych.

NOWE PODMIOTY

[shelf companies services providers] Poza klasycznymi instytucjami finansowymi Ustawa poszerza krąg instytucji obowiązanych do jej stosowania o dwie grupy podmiotów. Pierwsza, to przedsiębiorcy świadczący usługi m. in. w zakresie tworzenia spółek, pełnienia funkcji członka zarządu w spółkach, zapewniania siedziby i adresu prowadzenia działalności gospodarczej oraz adresu korespondencyjnego spółek, działaniu lub umożliwieniu innej osobie działania jako powiernik trustu, który powstał w drodze czynności prawnej, działaniu lub umożliwieniu działania innej osobie jako osoba wykonująca prawa z akcji lub udziałów na rzecz spółek niebędących publicznymi.
[kantory kryptowalut] Drugą kategorią podmiotów, która dotychczas nie była objęta regulacjami są przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie wymiany walut wirtualnych. PE zareagował na rozwój rynku kryptowalut chcąc ograniczyć możliwości prania pieniędzy poprzez nowe narzędzia.
[10 000 euro w gotówce] Warto odnotować fakt, iż obowiązkom wynikającym z ustawy podlegają przedsiębiorcy którzy przyjmują wpłaty w gotówce w wysokości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro (wcześniej 15 000 euro).

ZWOLNIENI Z OBOWIĄZKU

Zwolnione spod reżimu ustawy zostały antykwariaty, domy akcyjne, handlujący metalami lub kamieniami oraz przedsiębiorcy prowadzący działalność komisową.

BENEFICJENT RZECZYWISTY

KTO TO?

Beneficjentem rzeczywistym jest osoba, która ma decydujący wpływ na działania podmiotu, czy to w ramach stosunków prawnych, czy faktycznych. Ustawa wprowadza domniemanie bycia beneficjentem rzeczywistym osób, które posiadają więcej niż 25 % udziałów lub akcji w kapitale zakładowym spółki albo 25 % głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik lub użytkownik. Beneficjentem rzeczywistym może być również grupa osób jeśli łącznie spełnia wskazane powyżej kryteria.

REJESTR

Państwa Członkowskie zobowiązane są do prowadzenia centralnego rejestru beneficjentów rzeczywistych. Ustawa zawiera przepisy regulujące powyższą materię, jednak ich wejście w życie zostało odłożone na 13 października 2019 roku. Spółki będą zobowiązane do zgłaszania tożsamości beneficjenta rzeczywistego do rejestru w ciągu 6 dni od ich zarejestrowania lub zmiany w tym zakresie. Podmioty już zarejestrowane będą miały cztery miesiące od dnia wejścia w życie przepisów o rejestrze na zgłoszenie beneficjentów rzeczywistych (13 lutego 2020 roku). Za niedopełnienie temu obowiązkowi przewidziano karę w wysokości do równowartości 1 000 000 euro.

USTAWA AML A INNE PRZEPISY

AML A RODO

Kluczowe jest określenie, czy podmiot jest instytucją obowiązaną w świetle AML. Jeśli dokonamy błędnej oceny grożą nam wysokie kary wynikające z reżimu Ustawy AML lub RODO. Ustawa zobowiązuje do przetwarzania danych klientów i podmiotów zobowiązanych, co daje podstawę do dokonywania tych procesów. Jeśli procesy due diligence wykonywane są, bez zobowiązania AML, a więc dobrowolnie – wymagana jest inna podstawa. Bez, choćby zgody, najsłabszej z podstaw przetwarzania danych, dokonujemy tego nielegalnie, ryzykując otrzymanie kary od PUODO.

AML IV A AML V

Rozwiązania IV Dyrektywy AML są krokiem do ostatecznego ukształtowania europejskich mechanizmów przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Kolejnym etapem ma być przyjęcie V Dyrektywy AML, której projekt został już opublikowany. Nowe przepisy mają doprowadzić do połączenie krajowych rejestrów w taki sposób, aby każdy obywatel wspólnoty mógł weryfikować beneficjentów rzeczywistych.